Waarheid begint bij jezelf
Gemiddeld vertellen we 2 tot 3 keer per dag niet de waarheid, las ik laatst. Mannen doen dat zelfs nog vaker dan vrouwen. Met deze wetenschap wordt dit artikel over waarheid een avontuur. Ik vind het altijd inspirerend om te schrijven voor de kloosterkrant, maar schrijven over waarheid vond ik niet makkelijk. Waarheid ís ook niet zo makkelijk. Volgens sommige filosofen bestaat waarheid niet. En gaat waarheid niet al snel over feiten, nepnieuws of eigen belang? Loesje waarschuwt ons om de waarheid niet te vermengen met de mening van de meerderheid. Met beroep op de waarheid zijn veel mensen verdreven en vermoord en we slaan elkaar soms met onze eigen waarheid om de oren. Het is makkelijker om te zeggen wat waarheid niet is. Het lijkt wel op spreken over God.
Natuurlijk we streven waarheid na en misschien doen we dat best goed, maar we weten ook heel goed wanneer het niet zo lukt met waarheid. We weten heel goed wanneer we de waarheid inslikken voor de lieve vrede, wanneer we onze angsten overschreeuwen, onze boosheid wegmoffelen en ons beter voordoen dan we zijn. Ons ego en onze angsten zitten ons vaak in de weg om de waarheid te kunnen zien en te kunnen leven. Wat is waarheid dan wel?
Ik ben opgegroeid in Ermelo, een rustig dorp op de Veluwe. Die tijd was met school, sport, vrienden en een warm gezin, prettig, veilig en ook overzichtelijk. Een veilige en liefdevolle bedding waarin ik me kon ontwikkelen. Toen ik steeds meer met jongeren omging die ouder waren dan ik en toen ik later in Amsterdam ging studeren, veranderde er wat. Ik heb erg genoten van die tijd, maar dingen werden minder vanzelfsprekend. Ik vond het gaaf en stoer, maar ook spannend. Ik liep soms op mijn tenen en werd meer onzeker. Ik maakte mezelf kleiner. Ik zei niet alles meer zo makkelijk, zag mijn eigen waarheid niet meer zo, maar was meer gericht op de waarheid van de anderen. Ik ging ook mijn best doen om gezien te worden. Ik maakte in verhalen mijn rol wat groter en zette me soms ook af tegen andere meningen, die soms dicht bij mijn eigen mening lagen. Het erbij horen werd een punt, belangrijker dan mezelf zijn. Door mijn onzekerheid werd waarheid toen minder belangrijk in mijn leven. Ik wist dat dondersgoed, maar zocht het ook op. Toen ik dat stuk in mij kon zien en erkennen, lukte het me om meer bij mezelf te blijven en meer te vertrouwen op mezelf.
Dat gaf rust, vrijheid en ruimte. Ik ben me steeds meer gaan realiseren dat de warmte en veiligheid van mijn vroegere jeugd én het zoeken van mijn eigen weg in een andere omgeving me veel heeft gebracht. Het heeft me erg geholpen om vanuit vertrouwen te leven en dingen te ondernemen. Daar ben ik enorm dankbaar voor.
Maar wat is waarheid dan wel? Een paar citaten over waarheid brachten me op een spoor. De Dominicaanse mysticus Meister Eckhart die zei dat wij de hele waarheid wezenlijk in ons dragen en Mahatma Gandhi die van Jezus had geleerd dat de waarheid het eerste is waar we naar moeten zoeken in ons leven. Schoonheid en goedheid zullen ons vervolgens geschonken worden.
Wat prachtig. Ik lees daarin dat we de hele waarheid in ons dragen en dat waarheid niet buiten ons is of bij een ander. Het ware, wat wezenlijk is en dierbaar, moeten we eerst zoeken en onthullen in onszelf. Als we dat ontdekt hebben, dan kunnen het schone en het goede naar ons toekomen. Dat mogen we ontvangen. Dat gaat het niet over hebben of over afdwingen, maar over openstaan om te ontvangen. Zou dat waarheid zijn? Eerst het wezenlijke en het dierbare in ons in beeld hebben en kunnen we dan het ware in onze omgeving en in de wereld beter zien? Waarheid zoeken in jezelf, dat gaat over ja zeggen tegen alles in onszelf. Het gaat om vrij zijn en jezelf zijn. Zoeken naar wat dierbaar en heilig is voor ons en onthullen wat er werkelijk in ons speelt. Niet alleen onthullen wat goed en leuk is maar juist ook wat we niet leuk vinden aan onszelf en wat pijnlijk is. Dat mag er ook zijn. Het ware gaat over wat er allemaal is in ons, niet over een deel van ons. Als we een (ongemakkelijk) deel van ons buiten beeld houden, krijgen we geen zicht op het ware in ons. Als we dat lastige en pijnlijke deel van ons ontkennen en als dat deel er niet mag zijn, dan blijft het een lastige en mogelijk steeds lastiger rol spelen in ons leven. Dat is makkelijk gezegd, maar dat lukt je ook niet alleen. Daarvoor heb je anderen nodig. Waarheid komt tot leven in echte ontmoetingen en in concrete situaties.
Als ik met deze mijmeringen in gedachten naar mezelf kijk, dan is dat erbij horen, mezelf leren liefhebben zoals ik ben en gezien worden een punt gebleven in mijn leven. Soms heeft dat het ware in mijn leven in de weg gestaan. Dan was waarheid moeilijk en ging ik meer mee met waarheden van anderen. Maar mezelf leren liefhebben met alles wat er in me is, lukt me wel steeds meer, met vallen en opstaan. Ik heb steeds meer geleerd hoe stilte, liefde en vriendschap me helpt. Hoe meer het me lukt om mezelf lief te hebben en vrede in mezelf te voelen, hoe gelukkiger ik ben. Waarheid zie je ook als je kijkt met liefde en dat begint met liefde naar jezelf kijken. Dan mag alles er zijn en is de waarheid dichtbij en voel ik me enorm vrij. Dan kan ik anderen meer liefhebben en ook bijdragen aan een liefdevollere samenleving. Dan voel ik me een dankbaar zondagskind. Met dank aan de prachtige quotes van Meister Eckhart en Mahatma Gandhi heb ik gelukkig erg genoten van het mijmeren over waarheid.
Waarheid vinden en zoeken is dan een manier van kijken die onthult wat wezenlijk is en hoe het werkelijk is, eerst met jezelf en dan ook met je omgeving en de wereld, hoe pijnlijk dat ook is. Waarheid gaat dan over ja zeggen en over je eigen weg en vrede in jezelf te vinden. Dan kan het schone en het goede naar je toekomen. Zoeken naar waarheid is een prachtige weg, met vallen en opstaan, die ons dichter bij het schone en het goede brengt en bovenal bij liefde!
Aalt Bakker, directeur van Dominicanenklooster Huissen.
Met toestemming overgenomen uit de Kloosterkrant van Dominicanenklooster Huissen