Jan Paul Schutten

Schaam je gerust dood voor je ouders

Uitgeverij Gottmer

Schaam je gerust dood voor je ouders

Het boek van Jan Paul Schutten begint met de vraag van wie dit citaat is: ‘De jeugd van tegenwoordig is alleen nog maar bezig met luxe. De jongeren hebben slechte manieren en minachten elke vorm van gezag. Ze hebben geen respect voor volwassenen en ze hangen alleen maar wat rond in plaats van dat ze leren.’ 

Precies, de uitspraak komt van de filosoof Socrates, een kleine 2.500 jaar geleden. Niets nieuws onder de zon dus, ook volgens een andere eeuwenoude filosoof. 

Lijkt de jeugd van tegenwoordig dan helemaal op alle jongeren voor hen? Jonathan Coe, de Britse schrijver, denkt daar toch het zijne van als het gaat om generatie Z, de jongeren geboren 1997 en 2012. In het Volkskrant Magazine vertelt hij - als onze gids : dat hij zich ‘ervan bewust is dat gen Z een aanzienlijk minder aantrekkelijke wereld heeft geërfd dan zijn eigen generatie. ‘Brexit heeft diverse maatschappelijke scheidslijnen in ons land zowel helder in beeld gebracht als versterkt. De tegenstellingen tussen links en rechts, tussen de stad en het platteland, tussen academisch opgeleiden en niet-academisch opgeleiden.’

‘Als gevolg van onder meer covid, de steeds grotere impact van sociale media en zeker ook de klimaatverandering is gen Z een angstige generatie’, meent Coe. ‘Het gebruik van medicijnen tegen angst in die generatie is enorm. Ze hebben veiligheidskleppen nodig, safespaces. Bij mijn dochters vormt de televisieserie Friends zo’n veiligheidsklep. Die speelt in de jaren negentig, dus voor hun geboorte. Het is nostalgie naar een periode die ze niet zelf hebben meegemaakt en die geruststellend werkt. Waar jongeren een generatie eerder dikwijls cynische, nihilistische trekken vertoonden, is gen Z betrokken en ernstig.’

Gen Z is de generatie die totaal gedigitaliseerd is, en daarmee de kans loopt sociaal te vereenzamen, en in ieder geval de aandacht voor de wereld en hun omgeving te verliezen. In mijn bespreking voor de Betekenis Boeken Club schreef ik daar eerder over met het boek ‘De Aandacht Verloren’ van Johann Hari. 

‘In het boek, waarin de schrijver ook zelf een maand cold turkey gaat afkicken, neemt hij je mee door de afgelopen 10 tot 20 jaar waarin de hele wereldbevolking is meegenomen met de gevolgen van digitalisering. Het internet en de vele apps dus. Met daarbij de manier van communiceren. Want daar ligt m.i. op dit moment het grootste probleem. Door het aanbod van nieuws — clickbait en hapklaar — verdiepen we ons niet meer in het hele verhaal. Sterker nog, we zijn verleerd om ons te concentreren om het hele verhaal tot ons te nemen. We lezen koppen die verwijzen naar andere koppen. Is het waar? Dat weten we niet want dat vertellen de koppen in het nieuws niet.’ 

De jeugd van tegenwoordig is dus de jeugd van alle tijden en tegelijkertijd een jeugd die er nog niet was in deze wereld vol met digitale uitdagingen en (mis)informatie. In het boek van Jan Paul Schutten deelt hij de jeugd, of de puber, in drie episoden in: 

De fase tussen 10 en 13 jaar waarin kinderen kritischer naar hun omgeving en hun ouders gaan kijken. ‘Waar je ze vroeger zag als superhelden met verborgen krachten, zie je ze nu als suffe boomers met verborgen klachten.’ Dan de leeftijd van 14-17 jaar, waarin het humeur onvoorspelbaarder wordt dan ‘de route van een fruitvlieg’. Niets voor niets zag ik onlangs de nieuwe publiciteitscampagne rondom de pubers op mega grote billboards langs de weg met deze kreet: ‘Je puber is woedend omdat je puber woedend is’. Maar, en daar was ik mij minder van bewust, je puberbrein is pas klaar met ‘the final combat’ ergens tussen de 18e en 25e jaar. 

De conflicten tussen ouders en hun kinderen is dus ook voorspelbaar. En wat fijn dat Jan Paul Schutten dan dit boek schreef met inzichten in dat puberbrein. Niet vanuit het perspectief van de ouders, maar van de puber zelf. ‘De komende jaren zul je bezig zijn met de vraag wie je bent. Wie je écht bent dus.’ Als je zo’n zin schrijft, is het de grote vraag of een puber dat dan gaat lezen, maar de auteur doet iets heel goed, namelijk zijn boek verpakken is goede humor. En voldoende ruimte voor plaatjes, altijd goed, en heerlijke lijstjes, zoals de vriendschapstest, de vijf grote misverstanden over tieners en jij en je telefoon (een grote ergernis van leraren en ouders, maar ook, want dat zagen we al bij Johann Hari van tieners uiteindelijk zelf). 

Veel inzichten dus hoe het brein van een puber aan het veranderen slaat, en met veel informatie over vrienden, pesten, stress, verslaving, telefoongebruik, school, geluk, mediawijsheid en seksualiteit. Met het slotwoord: ‘Zo. Nu weet je alles. Nu kun je met een gerust gevoel doorgaan met de rest van je leven.’

Ron van Es

Koop het boek hier