Marjolijn van Heemstra
In lichtjaren heeft niemand haast, een zoektocht naar meer ruimte in ons leven
De Correspondent

Als we in deze tijd ergens te weinig van hebben, dan is het ruimte. Ruimte in onze agenda’s. Ruimte in ons hoofd. Ruimte in ons leven. Maar wat als we het bestaan vanaf de grootst denkbare afstand bekijken?’ Zo begint het boek van Marjolijn van Heemstra. Het is het verlangen naar het grootst mogelijk uitzicht dat haar bezighoudt in dit boek. Uitzicht en dan vooral het zicht op onszelf, of beter het zicht op onszelf in relatie tot die onmetelijke ruimte. 

Omdat we zoveel en zo vaak alleen maar om ons heenkijken — denk ook aan lichtvervuiling ‘s nachts — lijken we zo gefocust op ons zelf en onze bezigheden dat we weinig idee lijken te hebben hoe groot het universum om ons heen is en dat wij, op die kleine blauwe bol, niet het het middelpunt der dingen zijn.

In haar boek gaat Marjolijn dan ook op onderzoek en stuit daarbij op allerlei bijzondere feiten, maar ook op haar eigen situatie ten opzichte van al die feiten. ‘Ik kijk weer naar de scherven op mijn telefoon. De gedachte aan de Hubble helpt tegen het zinken. Ergens boven de aarde zweeft een reusachtig oog dat vier miljard keer beter ziet dan wijzelf. Een gemeenschappelijke pupil, met vereende krachten gebouwd, die voor ons de verte in tuurt. Kan een mens jaloers zijn op een telescoop? Ik voel iets van afgunst. Dag en nacht de ruimte in turen klinkt als de ideale remedie tegen de benauwdheid die ik voel.’

Waar in vroegere culturen de sterrenhemel als leidraad werd gebruikt — mooi voorbeeld is de Netflixserie van Graham Hancock waar hij veel plaatsen aanwijst waar men in de tempels de hemellichamen als sturend principe in verwerkt heeft. Wat is onze relatie met die kosmos, die ruimte? Hoe werkt het op ons in, en waarom zijn we zo losgeraakt van dat idee? Niet voor niets, merkt Marjolijn in haar boek op, dat we gestrestst zijn omdat we alleen maar horizontaal zijn gaan kijken naar onze wereld. ‘Maar als ik één ding heb geleerd van mijn ruimtereis op aarde, dan is het wel het simpele feit dat de ruimte zich niet boven ons bevindt. De sterren fonkelen net zo goed onder onze voeten. Het heelal bevindt zich rond en tussen ons, het is de zon op ons gezicht, het maanlicht en de aurora, het zijn de buitenaardse bouwstoffen die ons leven mogelijk maken en ervoor zorgen dat Bobs lavendelplant (de buurman) groeit. En juist dat besef maakt de ruimte zo ontzagwekkend.’ 

In haar boek stuit Marjolijn ook op de theoloog Wil van Bercken die met zijn boek ‘Uit sterrenstof gemaakt’ haar verteld over ‘het diepe besef een aardbewoner te zijn op een statistisch gezien onbeduidende planeet in een onpeilbaar universum’. Het duizelt, het is onvoorstelbaar, en het is zo dat wij hier reflecteren over ons leven, boodschappen doen, ruzie maken, en ons afvragen wat ons leven uberhaupt voor betekenis heeft. Op een aardbol die met enorme snelheid om de zon draait, en die zelf weer met 700.000 km door de Melkweg snelt. ‘Hoe het menselijk leven lichtjaren hiervandaan is begonnen, als grondstof van de sterren, is een bizar, uniek, en haast onmogelijk toeval.’ En toch zijn we er. Hoe dan verder?

Met haar boek ‘In lichtjaren heeft niemand haast’ stelt Marjolijn die logische vragen die velen van ons — door de haast — vergeten zijn en die je als lezer simpel weer terugbrengt: wie zijn wij? Wat is de ruimte om ons heen? En vooral: wie worden wij als we de ruimte weer ervaren?

- Ron van Es

Koop hier het boek