Ariane van Heijningen

Goedbedoeld moeilijk maken

Uitgeverij Boom

Goedbedoeld moeilijk maken

Wat is vraag achter de vraag? Of eigenlijk: wat is de echte vraag achter de vraag?  Daar gaat het boek ‘Goedbedoeld moeilijk maken’ van Ariane van Heijningen over. Ze heeft er een brutale ondertitel bij gezet: 'Hét boek voor coaches en iedereen die het lef heeft levensveranderende gesprekken te voeren.' Wie wil dat nou niet? Of het gesprek dan levensveranderend wordt, gaan wij gelukkig niet over, heb ik wel geleerd. Gelukkig maar. Het punt dat ze wil maken met dit boek is dat gespreksleiders, coaches, therapeuten, de richting van iemand kunnen helpen bepalen die tegenover hen zit, en op z’n minst mensen zélf laten zoeken wat ze eigenlijk willen en bedoelen.

Als psychosyntheticus, ja, zoek maar op, is het zelfs de bedoeling, tegenover je gesprekspartner zittend, te wachten tot zij/hij zelf met een vraag komt. Dat kan soms een heel ‘gesprek’ duren voordat die vraag er is. En als die eenmaal tevoorschijn is gekomen, dan begint het pas. Het zoeken achter de vraag. 

Ariane van Heijningen heeft dit zelf ook ervaren schrijft ze in haar inleiding: ‘Doordat ik uitgenodigd werd om écht te denken in plaats van mijn ideeën blindelings te geloven of andermans ideeën over te nemen, ontstond er ruimte in mijn leven zoals ik niet eerder ervaren had.’ In die ruimte kan de ‘geest’ komen, beweer ik altijd, het dieper weten van wat er werkelijk speelt. Te veel coaches plamuren de ruimte dicht door te sturen of niet de tijd te nemen, misschien uit angst dat de gesprekspartner te veel het bos wordt ingestuurd. Maar laat nu juist in dat bos de echte vragen verstopt zitten die ontdekt kunnen worden.

Martin Buber, de filosoof die uitkwam op het idee dat tussen ‘ik en ‘jij’ juist pas geleerd wordt als die ruimte ertussen geëerd en bewaakt wordt. In haar boek gaat Ariane van Heiningen in op die ruimte en hoe die ruimte autonoom kan worden ingenomen door de tegenover van de coach. ‘In dit boek lees je hoe jij daaraan bijdraagt als coach (die niet redt!), als adviseur (die niet adviseert!), als leider (die niet bepaalt!), als vriend, buurman of collega die slechts bereid is het de ander goedbedoeld moeilijk te maken, om zo diens wijsheid naar boven te laten komen.’ 

In het theater heb ik als acteur meegemaakt dat de betere regisseurs wel ongeveer weten waar de acteur uit zou kunnen komen in hun rol, er is immers een tekst, maar de acteur met rust laten en zelf laten uitzoeken hóe die rol door hen gespeeld kan worden. Als regisseur deed ik dat door eindeloos vragen te stellen. Soms onzinnig, soms zinnig. De vragen brachten verbazing, wanhoop, zelfs weerstand én brachten ruimte, een diepere verstandhouding, een andere deur om door te gaan. Ariane van Heijningen noemt haar methode: het helderdenkengesprek. Klinkt eenvoudig, is het niet. Is het niet omdat een coach, een adviseur, een leider vooral niet moet uitgaan van eigen wijsheid. Dat slaat vaak de deur dicht van die open ruimte, van de plek waar zelf ontdekt kan worden. 

Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel de uitleg van de houding van de coach. ‘Ik leg je uit waarom je de ander nooit moet geloven, maar wél moet vertrouwen. Waarom de ander begrijpen het laatste is wat je zou moeten willen.’ 

In het tweede deel komt dan de techniek van ‘een helderdenkengesprek’ die, nogmaals, eenvoudig lijkt, maar het niet is. Waarom het vooral niet eenvoudig is, is ook omdat ego, eigengereidheid, eigen weten, veel te veel in de weg zit. Coaches bijvoorbeeld die op social media roepen dat ze ‘jou in je kracht gaan zetten’, zouden van dit boek veel kunnen leren. Het gaat niet om jou, het gaat om dat wat tussenin kan gebeuren. En over die ruimte ga jij als coach, adviseur, leider helemaal niet over.

In het derde deel lezen we veel concrete toepassingen. In het kort hoe leer je gesprekken:

• te identificeren, waar gaat het nu om?
• te concretiseren, hoe ziet dat er precies uit?
• te conceptualiseren, hoe noem je dat?
• te problematiseren, is dat zo?
• en ten slotte te redeneren, wat beweer je eigenlijk?

Een dergelijke reeks helpt je om uiteindelijk achter de vraag te komen, of te ontdekken wat de werkelijk vraag eigenlijk is. En geloof me, dat te weten is een wereld van verschil. 

Ik beveel dit boek ten sterkste aan, dat begrijp je inmiddels wel - voor al die coaches, adviseurs en managers die het lef hebben los te laten van wat ze denken te hebben geleerd en de moed te hebben echt in het gesprek te gaan staan en daarna zich te verwonderen hoe je tegenover, de gesprekspartner,  zelf met ideeën kan komen waar de oplossing in verborgen zit.  

Ron van Es

Koop het boek hier