Maartje Swennen
De worsteling,  op weg naar huis
Uitgeverij Van Warven 

De worsteling

Verbeeld je eens een flinke boom. Bovenin een grote volle kruin, dan een dikke stam die de kruin kan dragen en verder naar beneden de wortels van de boom die diep onder de grond verdwijnen. Als metafoor kun je deze boom zien als een mens. Bovenin, de kruin, is het verlangen naar heelwording, maar ook naar heling. Het is de plek van zelfrealisatie (zoals bijvoorbeeld Jung dat beschreef), creatie, en ook liefde en compassie. De stam is dan het ‘voertuig’ waarlangs het water vanuit de wortels naar de kruin kan gaan — waardoor de bladeren kunnen groeien — maar het ook de kruin kan dragen en laten zien. De wortels tenslotte is de aarding, het helpt om de boom rechtovereind te houden en de wortels houden contact met de omgeving waarin de boom staat. Kruin, stam, wortels, een prima combinatie als alles in balans is.

Een zieke boom herken je soms aan het bruin worden en vallen van de bladeren (buiten de herfst), of de aantasting door paddenstoelen van de stam en soms, maar minder makkelijk, aan de rotting van de wortels. Met een flinke storm valt zo’n boom om. 

Ik moest aan de metafoor van de boom denken toen ik het boek van Maartje Swennen las. Zonder te dramatisch te willen zijn, beschrijft Maartje Swennen wel hoe de kruin in haar ‘boom’ lange tijd verwaarloost was en hoe de stam geen nieuw water daar naartoe kon brengen. De wortels in de aarde stonden weliswaar stevig, maar welke boom (identiteit) was het dan? Haar boek is dan ook een flinke coming out.

Op de achterflap: ‘Maartje Swennen leidde aan de buitenkant een succesvol Westers leven, maar voelde zich niet gelukkig. In mystieke ervaringen herontdekt zij wie zij ten diepste ís — wie wij allen ten diepste zíjn. Die confrontatie leidt tot een zoektocht naar onvoorwaardelijke liefde, diepe verbinding en innerlijke vrijheid. In ‘De Worsteling’ beschrijft zij haar innerlijke weg — terug naar binnen.’ En hoewel diezelfde achterflap beschrijft dat haar boek ook bedoeld is voor veel lezers ‘Velen zijn de verbinding met zichzelf en anderen kwijtgeraakt. Hoe komt dat toch?’ is toch vooral een heel persoonlijk boek geworden. Zo persoonlijk dat het ook schuurt en een intieme inkijk geeft in het bewogen leven van de auteur.

Waar het in het boek over gaat, lees je goed op pag 34: ‘Ik werd geleidelijk mijn denken (hoofd), zelfs tot ik nauwelijks meer kon voelen (hart en lijf). Zo ontstond en in mij een scheiding tussen mijn hoofd en hart/lijf — en ik ben niet de enige. Deze innerlijke scheiding vindt volgens mij plaats op grote schaal.’ In de metafoor van de boom — de stam is niet meer in staat contact te maken met de kruin waardoor die verschrompelt en afsterft. Hoe het sap van de wortels te laten stromen? Maartje Swennen beschrijft haar uitgebreide zoektocht naar haar verlangen, dat zo sterk is, en haar vooral veel mystieke ervaringen geeft.

‘De meeste mensen houden zich slapende tot ze in hun sterven gedwongen worden te leven.’ — Ibn Arabi (1165–1240)

Het citaat van de soefi mysticus Ibn Arabi hierboven, dat Maartje Swennen aanhaalt in haar boek, geeft aan dat het verlangen om te leven zo sterk is omdat het anders zal sterven. Het is alsof je zolang onder water zwemt dat je wel naar boven moet om lucht te happen. Langzaam komt Maartje bovendrijven. ‘Ik ben ademloos. Ik lééf de Liefde. Ik bén de Liefde. Ik voel me genzeloos krachtig — alsof mijn hele wezen ten diepste onverwoestbaar is. Ik bén de weidsheid van deze onverwoestbare innerlijke ruimte — die in ons allen is.’

In de vele avonturen die Maartje dan zal meemaken stuit zij ook op Theresia van Ávila (1515–1582, de Spaanse mystica. Dan volgt de beschrijving van de 3 handvatten uit haar geschriften:

Loslaten — leg onnodige bagage af, hiervoor is zelfkennis essentieel zodat we los kunnen raken van ons eigen ‘ik’, of dat wat ons vasthoudt aan de grond (wortels die geen contact kunnen maken met de boom).

Beminnen — onder beminnen verstaat Theresia liefhebben zonder angst. Ervaringen helpen ons daarbij, meer dan ons verstand wil toelaten.

Volharding — hier komt de kunde aan te pas, de discipline om de ervaringen toe te passen, elke dag, elk moment, en zo langzaam weer de hele boom te worden.

‘De worsteling’ is niet voor niets de titel van het boek, en dat was het ook, maar voor lezers een voorbeeld voor de eigen weg en leven en daarmee een zeer zinvol boek en troost om hart, denken en leven weer bij elkaar te krijgen.

Ron van Es

Koop het boek hier

Bekijk het gesprek tussen Maartje Swennen en Annemiek Schrijver in het tv programma De Verwondering.