(foto: Cottonbro Studio)

De mens is niet plat

 

‘Alleen door verantwoordelijkheid nemen en handelen, kan je dat veranderen waar je het niet mee eens bent’, was de overtuiging van de jonge Nederlandse vrouw zich na het behalen van haar gymnasiumdiploma als eenzame soldaat aansloot bij het leger in Israël. Ze diende vijf jaar, uiteindelijk als officier. Begin dit jaar is ze door een infectie getroffen en overleden (24). Een triest verhaal, gepubliceerd door RTL-nieuws en opgepikt door verschillende sociale mediakanalen.

 

De reacties op het nieuws van haar overlijden weerspiegelen de bestaande polarisatie als het gaat om de oorlog in Gaza. Pro en anti bejubelde haar en sabelde haar neer; aan de ene kant heilige genoemd, aan de andere kant geradicaliseerde zionist. Naast haatdragende uitingen op kanalen als cestmocro of X, die ik hier niet ga herhalen, (maar daarmee niet wil bagatelliseren of normaliseren), vragen verontwaardigde mensen zich af, waarom RTL Nieuws de Nederlands/Joodse vrouw als mens neerzette.

 

Waarom wordt zij gehumaniseerd, terwijl ze als zij naar Gaza was vertrokken om voor de Palestijnen te vechten een ‘terrorist’ zou zijn genoemd? ‘Waarom een foto waarop ze lacht? Waarom een citaat van haar bedroefde vader? Nergens wordt ze een uitreiziger genoemd. Aanhanger van religieus fanatisme. Geradicaliseerde Israël-ganger, extremist of terugkeerder. Laat staan een terrorist die terecht moet staan. Nergens wordt haar (dubbele) loyaliteit ter discussie gesteld. Haar dubbele paspoort.’ Verontwaardigde woorden, die -tot mijn verbazing- zelfs op een kanaal als LinkedIn te lezen waren.

 

Humaniseren als onwenselijk bestempelen is in mijn ogen de omgekeerde wereld. Wanneer media, machthebbers en wij zelf vijandigheid, ongelijkheid, islamofobie en antisemitisme blijven voeden, komt onze menselijkheid steeds verder van ons af te staan. Zijn wij in staat begrip op te brengen voor iemand die alles en iedereen achterlaat om te strijden in een oorlog? Of voor iemand die alles en iedereen achterlaat om ergens in een smerig kamertje in een vreemde stad te slapen en uitgebuit te worden? Kunnen we begrip opbrengen voor iemand die zichzelf verkoopt aan de eerste de beste behoeftige voorbijganger? Niet als we ons in populistische uitingen die mensen eendimensionaal blijven beschouwen als extremist, bedreigende parasiet of hoer. 

 

Humaniseren, een bijzondere term, die ik in tegenstelling tot de-humaniseren - eerlijk gezegd- niet kende. Een bijzonder woord, dat in mijn ogen eigenlijk geen bestaansrecht zou moeten hebben. Humaniseren is domweg niet mogelijk als we elkaar allemaal als mens zien. Als mens met een eigen achtergrond, verleden, eigen idealen, angsten, gevoelens, talenten en tekortkomingen. Als mens dat in tientallen misschien zelfs honderden hokjes past en niet in slechts één.

 

Ik zou wel willen weten wat beweegreden waren van de jonge vrouw om na haar gymnasium niet te kiezen voor het studentenleven in Utrecht, Groningen of Leiden, maar voor een carrière in het Israëlische leger. Net zoals ik de beweegredenen zou willen kennen van de jonge mensen die destijds naar Irak en Syrië zijn vertrokken om zich bij de IS aan te sluiten. En wat is het verhaal van dat tienermeisje dat zichzelf mutileert, Van die ‘verwarde man’ die de rust verstoort? En van die pester op school, die trollende haatzaaier of die vernielzuchtige hooligan?

 

Doorgronden wat een ander beweegt, welke idealen, angsten en of levensgebeurtenissen iemand aanzetten tot wat diegene zegt of doet, maakt ons verdraagzamer. Oprechte nieuwsgierigheid naar hoe een ander de wereld ervaart, vergroot je inzicht in die ander, en in jezelf. De spiegel die een ander is, verbreedt je horizon en het zorgt voor meer verbondenheid. Verbondenheid is – heb ik me laten vertellen - iets waar iedereen naar verlangt. Ook vluchtelingen, hooligans en uitreizigers. Weten wat de ander beweegt kan de wij-tegenover-zij-cultuur, onze onbewuste stereotypering, wellicht afbrokkelen.

 

Onbewuste stereotyperingen kunnen zorgen voor onterechte aannames. Iets wat doorsijpelt in onze communicatie en omgang met elkaar. Hoe kunnen mensen een eigen identiteit vinden als we blijven bevestigen dat ze behoren tot een groep die in een bepaald hokje past? Hoe kunnen wij ons beeld van ‘verwarde mensen’ verruimen als we ze uit de weg gaan en in de media louter berichten lezen die onze aannames en angsten bevestigen? Hoe kunnen jongeren in zichzelf gaan geloven als ze er al jaren dagelijks wordt bericht dat ze zwak zijn, de wereld niet aankunnen, overgevoelig zijn en het zo zwaar hebben? Hoe kan iemand opstaan als diegene bij voorbaat al als verloren wordt beschouwt?

 

Mensen die zich niet gehoord voelen kunnen uit onvrede luider gaan schreeuwen, een steeds hardere boodschap. Dit versterkt het wij-zij-denken. Dat hoeft natuurlijk niet per definitie negatief te zijn, het kan ook iets losmaken, de aftrap zijn van vernieuwing en transitie. Vernieuwing gedijt goed in chaos, dat weten we. Maar om bestaande patronen te doorbreken, hebben we wel die brede blik nodig, vanuit verschillende perspectieven.

 

De actie #deeldeduif, waarbij Joodse en Islamitische jongeren naast elkaar staan, in plaats van tegenover elkaar is een mooi voorbeeld van medemenselijkheid. En het NOS-bericht, waarin de pleger van grensoverschrijdend gedrag als man wordt neergezet. Een man met een context en spijt.

Kunnen we onze medemenselijkheid terugvinden? Humaniseren, kunnen we dat (van jongst af aan) leren en het woord overbodig maken? Ik, optimist die ik ben, zou denken van wel.  


“You may say I'm a dreamer, but I'm not the only one. I hope someday you'll join us. And the world will live as one.” (Lennon)


Ken jij hoopgevende voorbeelden waar succesvol naast elkaar wordt gestaan? Waar medemenselijkheid het wint van aannames en eerste indrukken? 


Fook Hali, communicatieadviseur, verhalenmaker

 

Inspiratie:

·    Zie ook mijn blog over verder kijken dan symptomen, de eerste indruk, of een hokje. (Met het prachtige spoken word  ‘Alleen dan samen’ van Mia Wessels.)

·    Brene Brown Ted talk over kwetsbaarheid en verbinding

·    Wees niet bang om ‘partij te kiezen’ gericht op humanisering van Niké Wentholt voor Nieuwwij.nl

·    Het artikel van Jannah Loontjens in Filosofie Magazine Waarom woorden ook daden zijn


 

Aanbevolen om ook te kijken, lezen/luisteren

Pieter Kers - Fotografie


Rien van der Zeijden

Zoek jezelf broeder/zuster 

BarmHart - podcast