Tim 'S Jongers

Armoede uitgelegd aan mensen met geld
De Correspondent

Armoede uitgelegd aan mensen met geld

Ik maakte onlangs de podcastserie ‘De rol van financiële dienstverleners in transitietijd’ samen met Willem Vreeswijk in opdracht van New Financial Forum. In aflevering 5 van die serie spraken wij met Carola Wijkamp, de directievoorzitter van de Vereende. Een verzekeringsmaatschappij overigens die een vreemde eend in de bijt is, maar een stevige visie heeft op de samenleving. In ons gesprek herkenden we alle drie onze afkomst uit arbeidersgezinnen, en dat die afkomst altijd meespeelt in hoe we naar de huidige problematiek in de samenleving kijken als het gaat om schuld en armoede.

Voorop gezet, ik heb geen extreme armoede gekend in mijn jeugd. Dubbeltjes omdraaien, stilhouden als er opnieuw weer een deurwaarder aanbelde, etc., maar dat is niets vergeleken bij zoveel gezinnen in armoede vandaag de dag. En het lijkt alsof die armoede alleen maar groter wordt. Carola Wijkamp: “Hoe zorgen we ervoor dat het eerlijker wordt in de samenleving, dat iedereen mee kan doen en dat de kloof tussen arm en rijk weer overbrugbaar wordt. In een rijk land als Nederland zou iedereen dezelfde kansen moeten hebben.” Het werd een bijzonder gesprek en ik raad je sterk aan het te beluisteren.

Net als het gesprek dat ik in een eerdere podcastserie had met dr. Mariëtte Lusse, lector “Kinderarmoede” bij Kenniscentrum Talentontwikkeling van Hogeschool Rotterdam en geeft — mede — leiding aan het Nationaal Fonds Kinderhulp. Ons gesprek ging over die kloof tussen rijk en arm Nederland en dan met name over de meer dan 350.000 kinderen die opgroeien in armoede. Opvallend, opnieuw, in dat gesprek, was dat Mariëtte Lusse aangaf dat armoede veel stress veroorzaakt waardoor er mogelijk in de ogen van buitenstaanders verkeerde besluiten worden genomen, zoals het naar school laten gaan van kinderen zonder ontbijt. Het is te makkelijk om dat te veroordelen.

In die podcastaflevering haalde ik ook Tim ‘S jongers aan. Tim is nu directeur van de Wiardi Beckman Stichting en kent armoede aan den lijve. In een column over armoede schreef hij schrijnend: ‘Voor mij is leven in armoede zelfstigmatisering, omdat je niet met een fopspeen en een teddybeer bent opgevoed, maar met de oordelen van een ander. Het is jezelf afvragen waarom alle kindjes anderhalve meter afstand houden, terwijl dat helemaal nog geen regel is. Het is pijn hebben aan je tanden en niet naar school gaan omdat de gaten in je schoenen groter zijn dan het besteedbaar gezinsbudget. Voor nieuwe schoenen moet je wachten op de bijstand. En de bijstand is een aalmoes met gratis meningen van mooie mensen die je in een permanent verandertraject stoppen. (…) Armoede is al dromend leren liegen en beseffen dat je nooit de coolste van de klas zal zijn.’

Nu heeft Tim ‘S Jongers het boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ geschreven. In zijn boek neemt hij je mee in de armoede die hij aan den lijve heeft ervaren, maar ook beleidsmakers, duidelijk niet afkomstig uit arbeidersgezinnen, tegen de problematiek van armoede aankijken en hoe ze denken dat te gaan oplossen. opnieuw schijnend dus.

Deze samenleving is door neo-liberaal beleid zo ingedeeld dat mensen van flex baan naar flex baan gaan, een grote mate van bestaanszekerheid missen, overgeleverd zijn aan de digitale formulieren van instanties, overal recht op hebben, maar alles mislopen omdat ze de weg niet kennen en altijd achteraan in de rij moeten aansluiten. ‘Van de mensen die hun shit niet kunnen outsourcen, en de overheid dus nodig hebben om het te redden, wordt paradoxaal genoeg het meeste instantiekapitaal verlangd. Met instantiekapitaal bedoel ik: weten hoe de overheid werkt, waar je precies moet zijn en hoe je het beste met instanties kunt communiceren.

Een eigen voorbeeld van het tekort aan instantiekapitaal wat ik ook domweg vooral een gebrek aan compassie noem, is de jonge vrouw met kind die ooit begeleidde. Via de MBO kwam zij op de HBO terecht. Een moeilijke situatie voor een alleenstaande moeder met achterstand, want die overgang van MBO naar HBO wordt gezien als een stevige drempel. Daar kwam ook nog eens de stress van te weinig geld bij, een kind dat opgevangen moest worden, en het huiswerk dat in de avonduren gemaakt moest worden. Zou ze het redden?Er stromen nogal wat eerstejaars studenten uit in de eerste maanden en docenten doen niet echt hun best om te investeren in deze groep. Want wie van hen zullen er echt overblijven na die eerste periode? Cynisch genoeg worden ze wel zo lang mogelijk vastgehouden totdat het geld van de overheid is overgemaakt naar het instituut, daarna staan de deuren open voor de uitstroom. Deze jonge moeder heeft het inderdaad niet gered zonder die goede begeleiding en dat beetje compassie voor haar situatie.

Tim ‘S Jongers beschrijft veel van dit soort situaties en het gebrek aan inzicht en compassie voor onze medemensen. Niet omdat we allemaal schurken zijn, maar omdat we onze samenleving maar ook onze eigen levens zo hebben ingericht dat er geen plaats is voor uitzonderingen. Alles gaat binnen de lijntjes van de eindeloze formulieren. Zijn boek geeft een werkelijk en inderdaad afschrikwekkend beeld van de kloof tussen rijk en arm in die samenleving van ons.

'Armoede lossen we sowieso niet op van de ene op de andere dag: het is een clusterfuck die jaren, zo niet generaties nodig heeft om te ontwarren. Des te dieper de armoede steekt, des te harder maatschappelijke structuren, vissenkomeffecten, armoedepeepshows en het eigen-schuld-dikke-bult-denken menswaardigheid in de weg zitten.'

- Ron van Es

Koop het boek hier